ÖZEL İSTİHDAM BÜROLARI VE BÜROLAR ARACILIĞIYLA GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİ:
KADIN İSTİHDAMI İÇİN ÇÖZÜM MÜ? GÜVENCESİZ ESNEKLİK İÇİN TUZAK MI?*
KEİG Yayınları Dizisi: Araştırma Raporu
HAZIRLAYAN : KEİG Platformu
BİRİNCİ BASIM: Ekim 2015
ÖNSÖZ
KEİG, yeni döneminde, “kadın istihdamı artırılsın” talebinin ötesine geçerek, “kadınların insana yakışır işlerdeki temsili güçlendirilsin” şiarıyla yola çıktı. Bu bağlamda yaptığımız araştırmalar ve geliştirdiğimiz politik tartışmalar, kadınların Türkiye işgücü piyasasındaki durumlarını, güvencesizleşme, eğretileşme, atipik işlerin artışı, arızi çalışmanın yaygınlaşması gibi güncel eğilimler çerçevesinde ele aldı. Bu çerçevenin önemli gereklerinden biri de, büyümekte olan geçici çalışma olgusunun kadınlar için ortaya çıkardığı ve ileride üretmesi muhtemel sonuçların incelenmesiydi. Bu bakımdan özel-geçici istihdam büroları ve bir süredir kurmak üzere yetkilendirilmeleri beklenen ödünç iş ilişkisi , oldukça kritik bir noktada duruyor. Özel istihdam büroları aracılığıyla geçici istihdam, Türkiye’nin kamu istihdamına kadar yayılan iki taraflı, süreli istihdam biçimlerinden tanıdığı “geçici çalışma” ile taşeron sisteminden tanıdığı “üç taraflı istihdam” modellerini bir araya getiren yeni bir geçici istihdam şekli öngörüyor.
Aslında, önerilen, bilinmeyenlerle dolu yeni bir model değil. Sadece bizim bildiğimiz bazı formel-informel istihdam modelleri değil; bizzat bu istihdam biçiminin yaygın olduğu ülkelerin deneyimleri de bize çok şey anlatıyor. Bu model, işgücü piyasasındaki katılıkların giderilmesi, işgücüne yeni katılanların iş deneyimi kazanması, işçi-işveren-iş eşleşmelerindeki etkinliğin artırılması, çalışanların yaşam dönemleri itibariyle iş-yaşam dengelerini daha kolay sağlamaları, işletmelerinin kısa süreli işgücü ihtiyaçlarının daha başarılı, etkin, ucuz şekilde sağlanması gibi bazı faydalar ortaya çıkaracakları için hükümetler ve işveren çevrelerince desteklendi ve desteklenmeye devam ediyor.Bununla beraber, özel istihdam büroları ile geçici istihdamın işgücü açısından güvencesizleşme ve eğretileşmenin yeni bir patikası olduğu, varolan işçi-istihdam haklarının budanmasına yönelik kullanıldığı, örgütlenme ve temsile yönelik ciddi sorunlar doğurduğu, cinsiyet, vatandaşlık ve yaşa dayalı eşitsizlikleri derinleştirdiği, kişilerin çalışma yaşamında geçici değil sürekli bir eğretilik halini tesis ettiği yönünde sürekli eleştiriler ile de karşılaşıyor.
Geldi geliyor denilen özel istihdam büroları aracılığıyla geçici çalışmanın, bugüne kadarki Türkiye serüvenini Handan Çağlayan inceledi. Elde ettiği tabloyu kadın istihdamının düzeyi ve insana yakışırlığı açısından doğurduğu sonuçlar ve ortaya koyduğu eğilimler açısından değerlendirdi. Handan Çağlayan ayrıca, Çağla Ünlütürk Ulutaş ve Ebru Batık’ın Denizli ve İstanbul’da yaptıkları görüşmelere kendisinin Ankara’da yaptığı görüşmeleri de ekleyerek ilgili tarafların değerlendirmelerini de bize ulaştırdı. Araştırma konusunun gündemimize girmesi ve içeriğinin olgunlaşması sürecinde yer alan KEFA ve KEİG Platformu’ndan kadınlar olmasa hep bir eksik kalırdık. KEİG Platformu’nun son iki yıldır yürüttüğü araştırma çalışmalarını ince ince dokuyan Aslı Çoban’ın hepimizle dayanışması konunun bütünlüklü ele
alınmasını sağladı. Hepinize çok teşekkür ederiz.
KEİG Platformu
Ekim 2015
Araştırmaya ulaşmak için tıklayın.
* Bu rapordan kaynak göstermek kaydıyla yararlanılabilir.
