KEİG üyeleri üretim sürecinde yaşadıkları sorunları ortaya koymak, deneyim paylaşmak, sorunlarına çözüm aramak ve kooperatifleşme meselesini tartışarak örgütlenmelerini güçlendirmek için 5 Ağustos’ta Muğla’da bir araya geldi. Kolektif üretim ve kooperatifleşmeyle ilgili sorunların tartışıldığı, başarı deneyimlerinin paylaşıldığı bu toplantıda ayrıca ortak ve kolektif çalışmanın güçlendirilmesi hedefine ulaşmak için çalışma planı belirlendi.
Kooperatifleşmek ya da Kooperatifleşmemek
KEİG Kooperatif çalışma grubunda kadın kooperatifleri olduğu gibi, kooperatifleşmeyle ilgili çekinceler yaşayan diğer kadın örgütleri de bulunuyor. Hükümet tarafından kadın kooperatiflerinin açılmasına dair gelen teşvikler kadınlar açısından her zaman olumlu sonuçlar yaratmıyor. Yerel yönetimler destek sözlerine rağmen ya kooperatifleri desteklemiyor ya da desteği keyfi bir şekilde sonlandırabiliyor. Bununla birlikte pazar alanının sınırlı olması, ürün geliştirme konusunda yaşanan sıkıntılar, satış için yer sorunu, üretime rağmen yapılamayan satışlar, vergi yükü ve muhasebe ücretleri gibi konular da kadınların kooperatifleşme konusunda çekinceler yaşamalarına neden oluyor.
Kadın Kooperatiflerine vergi ve muhasebe yükü: Az kazanç çok borç
Türkiye’de kadın kooperatiflerinin üretim, sipariş ve pazar gibi sorunlar nedeniyle sınırlı bir kazanç elde ettikleri göz önünde bulundurulduğunda, tabi oldukları üç aşamalı vergi sistemi kooperatiflerin kapanmasına kadar giden bir süreci başlatabiliyor. Dahası hiç kazancın olmadığı zamanlarda bile verilmesi gereken bu vergiler ve muhasebe ücretleri kadınların çok çalıştığı, ancak kazanç elde edemediği ve hatta borçlu olduğu bir sorunlar yumağı yaratıyor.
Bir sömürü sistemi olarak aracılık
Hem kadın kooperatifleri ve üretim yapan diğer kadın örgütleri hem de ev eksenli çalışan tüm kadınlar için en önemli sorunlardan biri aracılar. Kadınların evde ya da kooperatifte cüzi fiyata ürettikleri ürünler en az bir aracıyla büyük firmalara gidiyor ve mağazalarda fahiş fiyatlara satılıyor. Örneğin kadınların parça başına 5 lira aldıkları bir ürün, büyük bir mağazada ya da firmada 100 liraya etiketle satışa sunuluyor. Aracılık sistemiyle kadınlar arasında ve örgütlenmeler içinde ücretlerin düşürülmesi üzerinden bir rekabet yaratılıyor ve kooperatifler özelinde büyük bir potansiyeli olan dayanışma ekonomisi engellenmiş oluyor. Aracılar sahaya inmek dışında “organizatör” adı altında internet üzerinden de üretim yapan kadınlara çok yaygın bir şekilde ulaşıyorlar. Ürünler birden çok aracıyla asıl firmaya gidene kadar birçok sömürü basamağından geçiyor. Böylelikle hem kadın emeği üzerinden ortaya çok ciddi bir artı değer çıkıyor hem de kadınların örgütlenme pratikleri zarar görüyor.
İhtiyaçlar ve talepler
– Ev eksenli çalışan kadınlar bir çatı altında toplanmalı ve kayıtlı çalışmaları sağlanmalı.
– Yerel yönetimler kadın kooperatiflerinin yaşadıkları yer ve satış mekanına çözüm bulmak için inisiyatif kullanmalı ve kooperatifleri desteklemeli. Ayrıca belediyeler yurt içinde ya da yurt dışında katıldıkları fuar gibi tüm etkinliklere katılmaları için kadın kooperatiflerine öncelik tanımalı, davette bulunmalı.
– Kadınların kooperatiflerde sigortalanması, sosyal güvenceye sahip olması sağlanmalı.
– Emek sömürüsünü önlemek için aracıların yaptıkları faaliyetlerin önüne geçilmeli. Kadınların ürettikleri ürünleri aracılara ihtiyaç duymadan satabilecekleri ve emeklerinin gerçek karşılığını alabilecekleri koşullar sağlanmalı.
– Kadın kooperatiflerinin tabi olduğu ağır vergi yükleri hafifletilmeli.
Amacımız sömürü olmadan üretmek ve örgütlenmek
“Nasıl örgütlenmeli” sorusundan yola çıkan KEİG Kooperatif çalışma grubu, özellikle evde üretim yapan kadınların bu üretimi kooperatiflerde kolektif bir şekilde gerçekleştirmelerini sağlayacak koşulları yaratmanın yollarını arayacak. Grup üyeleri ayrıca kendi yerellerindeki diğer kadın kooperatifleriyle buluşmalar yaparak deneyim paylaşacak; ürettikleri ürünlerin daha geniş bir alanda dayanışma temelinde satılabilmesi için ağ oluşturma çalışmaları yürütecek.
Toplantıya katılan örgütler: Emek Benim Kadın Derneği (Muğla), Girişimci Kadınları Destekleme Derneği-GİKAD (Denizli), Kadın Eğitim ve İstihdam Derneği-KEİD (Ankara), Çiğli Evka 2 Kadın Kültür Evi Derneği-ÇEKEV (İzmir), Mezopotamya Kadın Kooperatifi (Urfa), Selis Kadın Danışmanlık Merkezi (Diyarbakır), Yaşam Kadın Kooperatifi (Trabzon).
