Ankara Mamak’ta 10 yıldır çalışma yürüten Kadın Eğitim ve İstihdam Derneği/
KEİD, bir anket çalışması yaparak sonuçları kaleme döktü: “Mamak’ta Yaşayan
Kadınların Gündelik Hayatlarına Dair Sorunlar ve Çözüm Önerileri: Tuzluçayır
Örneği”. Dernek üyelerinden Arzu Kelleci ve Zuhal Esra Bilir ile çalışmanın
amacını, yöntemini ve içeriğini konuştuk…
Mamak’ta kadınların gündelik hayattaki ihtiyaçlarına yönelik bir çalışma yürüttünüz. Biraz içeriğinden bahseder misiniz?
Biz, Kadın Eğitim ve İstihdam Derneği olarak kadınların insana yakışır çalışma olanaklarına ulaşmalarının önündeki engelleri kaldırmaya, ev içindeki ve dışındaki cinsiyetçi iş bölümünü dönüştürmeye yönelik çalışmalar yürüten bir kadın örgütüyüz. Bu çalışmaları yürütürken hep kadın dayanışmasını temel alıyoruz. Faaliyetlerimize derneğimizin bulunduğu Mamak-Tuzluçayır bölgesinden başlamak istedik. Nihai hedefimiz Ankara genelinde amaçlarımız doğrultusunda çalışmalar yürütmek. Dokuz üst başlıklardan oluşan bir çalışmaydı. Ancak içerik olarak üç temel konumuz vardı: Kentsel haklar, şiddet ve istihdam. Ağırlıklı olarak kadınların yaşlı/hasta ve çocuk bakımı, ev işleri, ulaşım, güvenlik gibi konulardan hangilerinin kendileri için sorun olduğunu, iş deneyimlerini sorduk. Çalışmamış iseler nedenlerini kurcalamaya, ev ve iş dışındaki uğraşlarını anlamaya çalıştık.
Nasıl karar verdiniz, amaç neydi?
Bizler çok iyi biliyoruz ki yerel hizmetlerin eksikliği ve azlığının kadınlara karşılıksız ve ağır bir çalışma yükü yaratıyor. Kreş ve kadın sığınaklarının yokluğu, sokakların çamurlu oluşu, toplu taşıma araçlarının saatleri, durakların yeri, karanlık sokaklar, içme suyu eksikliği, elektrik hizmetinin düzenli alınamaması, çöplerin sokaklardan toplanmaması, mahalle pazarlarının olmaması gibi gündelik hayatın parçası olan örnek durumlar kadınların yaşamında büyük zorluklar ve iş yükü yaratıyor. İşte derneğimizin faaliyetlerini yürüttüğü Tuzluçayır’da bu ihtiyaçları belirlemek ve bunlar doğrultusunda Mamak Belediyesi’ne taleplerimizi iletmek ve bu taleplerin gerçekleşmesi için baskı oluşturmak amacıyla böylesi bir çalışma yürütmeyi hedefledik.
Kaç kişi, nasıl bir yöntemle çalıştınız?
Anket sorularını dernek üyelerimizin ortak çalışması ile hazırladık. 350 kişiyle anket çalışması gerçekleştirildi ve sahanın tüm zorluklarını yaşayarak mahalle mahalle kadınlarla görüşmeleri iki arkadaşımız, Devrim ve Arzu üstlendi. Anket verilerinin girişinde de Arzu görev aldı. Bu sonuçların değerlendirilerek rapor haline getirilmesini ise Zuhal arkadaşımız üstlendi. Taslak rapor yine dernek içerisinde tartışılarak son haline getirildi. Anket çalışmasının en başından rapor olarak basılmasına kadar KEİG tarafından desteklendi.
Anketten çıkan sonuçları hangi başlıklar altında incelediniz?
İlk başlığımız kadınların kent yaşamındaki ulaşım, sosyal yaşama katılım gibi hakları üzerinden ihtiyaç ve eksiklikleri belirlemeye yönelikti. Burada gördük ki Mamak’ta yaşayan kadınlar çok büyük oranda bir ulaşım sorunu yaşıyor. Sosyal hayata katılımda ve kişisel gelişimlerini sağlamada belediyenin olanaklarından faydalanma oranları da olması gerektiğinden çok düşük.
Şiddet konusunda aldığımız cevapları incelediğimizde Mamak’ta çıkan sonuçların Türkiye genelindeki sonuçlara çok benzer olduğunu gördük. Tıpkı Türkiye’deki gibi Mamak’ta da üç kadından biri şiddete uğruyor. Ve şiddete uğrayan kadınlar, destek ve koruma mekanizmalarına ulaşmada çok yüksek oranda problemler yaşıyor.
Son başlığımız ise istihdam konusundaki sorularımızdan oluşuyor. Görüştüğümüz 350 kadının neredeyse yarısı 25-40 yaşa aralığında. Ancak, istihdama katılım oranlarına baktığımızda üç kadından sadece birinin istihdama katılabildiğini gördük. Bu oran da Türkiye’deki genel duruma çok benziyor. İş gücünün yarısını oluşturmamıza rağmen istihdama katılım oranımız çok düşük. Kadınların istihdama katılmaları önündeki engelleri anlamaya yönelik sorduğumuz soruların sonucunda gördük ki en başta gelen neden çocuk bakımı. Kadınlar ağırlık olarak çocuklarını bırakabilecekleri ücretsiz veya düşük ücretli kreş talebinde bulunuyor.
Bu çalışmanın ardından kadınların talepleri de ortaya çıktı. Bunlardan kısaca bahsedelim mi?
Erken çocukluk ve bakım ve eğitim hizmetlerinin ayrıca diğer bağımlı aile bireylerinin (yaşlı, engelli) bakımına yönelik hizmetlerin yaygınlaştırılması,
Şiddete uğrayan kadınların güvenliklerini sağlayacak kadın sığınakları, danışmanlık alabilecekleri danışma merkezleri, kadına yönelik şiddet konusunda farkındalık yaratacak faaliyetlerin, eğitimlerin düzenlenmesi,
Her kadının, günün her saatinde, ortak kamusal mekânları ve sokakları güvenli ve etkin olarak kullanabilmesi için tasarım ve aydınlatmada düzenleme ve çalışmaların en hızlı şekilde yapılması,
Toplu taşım ve yaya ulaşımının kadınlar tarafından kullanımını kolaylaştırıcı düzenlemeler yapılması,
Kadınların kentteki sportif, sosyal ve kültürel faaliyetlere kişisel potansiyellerine ve taleplerine uygun şekilde katılımlarının sağlanması için belediyelerin sorumluluklarını yerine getirmesi, çalışma sonucunda ortaya çıkan talepler içerisinde yer alıyor.
Sizce bu tür çalışmalar kadın hareketine nasıl katkı sağlıyor?
Her şeyden önce kadınların gündelik hayatta yaşadıkları sorunların görünürleşmesine katkı sağlıyor. Karar verme mekanizmalarında kadınların eksikliği bu sorunların görünür olması ve çözümü önünde çok büyük bir engel. Bizim gibi kadın örgütlerinin varlığı belki biraz bu eksikliğin yarattığı sonuçları azaltıyor. Bizler çok iyi biliyoruz ki belediyelerde kamusal olarak verilmesi gereken bu hizmetlerin kadınlar tarafından karşılıksız yapılıyor oluşu kamu hizmetlerine yapılan yatırımların az ve eksik olmasını da beraberinde getiriyor. Bu yüzden mücadele alanımızı ve politikalarımızı bu doğrultuda belirliyoruz.
Zorlandığınız noktalar oldu mu? Devamı gelmeli mi?
Elbette ki bu tip çalışmaları yürütmenin pek çok zorluğu var. Mesela Tuzluçayır politik kimliği ve siyasi tarihi nedeniyle araştırmaların yoğun olarak yapıldığı bir bölge. Bu durum insanlarda biraz bıkkınlık uyandırmış, bu tip çalışmaların bir sonuç yaratabileceğine dair inançlarını kaybetmiş.Yine aynı sebepten ötürü biraz da güvensizlik problemi yaşıyorlar. Ancak, biz bu zorluklarla başa çıkabileceğimize inanıyoruz. Dernek olarak bu çalışmamızı sadece Mamak Belediyesi ile sınırlı tutmayıp Ankara geneline yaymak niyetindeyiz. Özellikle, ücretsiz, 7/24, kaliteli, denetlenebilir ve yaygın kreş talebimizi tüm belediyelere iletmeyi Ankara’daki diğer kadın örgütleri ile birlikte bir kampanya örgütlemeyi planlıyoruz.
