Adana’da Ev Hanımları Dayanışma ve Kalkındırma Derneği/EVKAD ile
Çukurova Belediyesi ortaklığında kullanıma açılan çadırda kadınlar, evde
ürettiklerini satıyor. Çadır Dükkan isimli bu pazar alanının hikâyesini,
EVKAD’dan Sema Turan Yapıcı ile konuştuk.
2011 yılının 8 Martı’nda Ev Hanımları Dayanışma ve Kalkındırma Derneği/ EVKAD ile Çukurova Belediyesi’nin ortaklığında “Kadınlar Çeyiz Sandıklarını açıyor” isimli bir proje yürütüldü. Bu çalışmanın amaçları arasında kadınların kullanabileceği pazar alanlarını sabit hale getirmek ve evlerde, çeyizlerde kalmış 50-100 yıllık eski eserleri değerlendirerek sergilemek bulunuyordu. EVKAD Başkanı Sema Turan Yapıcı, “kadınlara pazar için alan tahsis edilmesi” maddesinin bu projenin protokolünde geçtiğini, Çadır Dükkan’ın da bu çalışmanın devamı olarak kadınlara tahsis edildiğini belirtiyor.
Çukurova Belediyesi tarafından Van depremi için Van’a gönderilen 100 kişilik çadır, Adana’ya geri döndükten sonra 8 aylık dönem içinde ara ara kiralandı. EVKAD, yapılan ortak çalışmanın devamı olarak çadırın kadınların kullanımına açılması için Belediye’ye talepte bulundu. İsmi Çadır Dükkan koyulan bu mekânda şu anda 55 kadın, ücretsiz olarak tezgah açıyor. 16 Kasım’da açılışı yapılan Çadır Dükkan’da bir de pozitif ayrımcılık ilkesi uygulanıyor, fakat tersinden.
Erkeklere %33’lük Kota
Çadırda erkekler için % 33’lük kota uygulanıyor. Çadırda stand açacak erkeklerin seçilmesinde üniversite öğrencisi olmak, dar gelirli olmak ve iş bulamamak ya da el ürünleri satarak geçinmek gibi kıstaslar göz önünde bulunduruluyor. Sema Turan Yapıcı, ‘erkeklere pozitif ayrımcılık’ uygulanmasını şu şekilde açıklıyor, “Pozitif ayrımcılığın ne demek olduğunu daha iyi anlatabilmek adına yaptık aslında bunu. Bu kotanın karar alma mekanizmalarında ve çalışma yaşamının her alanında, istihdamda da uygulanması için yaptık. Bu kotayı sadece siyasete indirgemenin çok da doğru olduğunu düşünmüyorum. Yaşamın her alanında buna benzer uygulamaların olması gerektiğini düşünüyorum.”
Yapıcı, bu uygulama ile olumlu tepkiler aldıklarını belirterek şöyle devam ediyor, “Çadıra girmek isteyen başka dar gelirli erkekler de oluyor. Bu durumda çadırdaki erkekler hemen öne atılıyor ve, ‘Kotayı doldurduk,’ diyor. Gelenler çadırdaki erkeklere soruyor, ‘Bu kota da ne?’ diye; onlar da anlatıyor. Dolayısıyla uygulama ses getirdi, erkekler de farkına varıyor böylece.”
‘Çadırda İmece Usulü Çalışma Var’
Kurutulmuş yiyeceklerden el işine evde kadınlar tarafından üretilen tüm ürünlerin satışa çıktığı pazar alanında kadınlar, birlikte çalışmanın ilkelerini de oluşturmaya çalışıyor. EVKAD tarafından kendilerine önerilen örgütlenme modeli doğrultusunda kadınlar kendi aralarından bir esnaf temsilcisi seçmiş ve konuşulması gereken meselelerle ilgili EVKAD ile bu temsilci görüşüyor. Sema Turan Yapıcı, çadırda imece usulü bir çalışmanın da benimsendiğini söyleyerek ekliyor, “Kendilerine bir havuz yarattılar. Yer kirasız, ama derneğin de bütçesi sınırlı. Reklamları kendileri yapıyorlar, biz onlara sadece organizasyonda yardımcı oluyoruz. Hepsinde EVKAD adına yaka kartları var, böylelikle bir aidiyet duygusu da oluyor. “
Çadır Dükkan’da stand açan 55 kadın arasından 6-7 tanesi, daha önce de semt pazarlarında satış yapan kadınlar. Diğerleri ise ürünlerini ilk kez satışa çıkarıyor. Yapıcı ekliyor, “Ekonomik şartları zor olan kadınlar bunlar. Kumaşı alıyor, dikiyor, satıyor ki ikincisini alabilsin. Taksit yapıyor ya da işte borçlanıyor. Bu şekilde götürüyorlar.”
‘Kadınlar kayıt içine geçecek mi?’
Yapıcı, çadırda sivil toplum örgütlerinin de stand açtığını ve burada insanlarla bir araya gelmenin örgütler açısından olumlu olduğunu belirtiyor. Çadırda ayrıca, EVKAD tarafından çeşitli konularda seminerler de veriliyor. Yapıcı dernek için esas önemli olanın, kadınların bu işi sürekli hale getirmesi olduğunu söylüyor ve bunu sürecin göstereceğini ekliyor, “Bizim takip etmek istediğimiz şey şu: Kadınlar böyle mi kalacak, yoksa, ‘Ben artık müşteri de edindim, potansiyelimi arttırdım, bir dükkan tutayım,’ diyecekler mi? Derneğin hedeflediği bu, kaç kadın yerleşik düzene, yani kayıt içine geçecek? İkincisi seminerler sonucunda çıkan farkındalık neler getirecek?”
Yapıcı ayrıca EVKAD’ın bu alandaki çalışmalarının yanında, Belediye’nin desteğini de olumlu gördüklerini belirterek açılışta Belediye Başkanı Yıldıray Arıkan’ı ‘kadın dostu belediyeci’ olduğu için tebrik ettiğini de sözlerine ekliyor.
Merkezi bir yerde bulunan çadırın yanında çocuk oyun parkları da bulunuyor. Çadırın dışında yiyecek standları var. Standlar 11.00 ile 20.00 arası açık duruyor. Çadır Dükkan henüz çok yeni. Bu kadar sayıda kadına ücretsiz pazar alanı sağlaması açısından da önemli görünüyor. Çadırdaki bu imece çalışmanın ve dayanışmanın ne şekilde devam edeceğini önümüzdeki günler gösterecek.
