YAYINA HAZIRLAYAN: SERAP GÜRE
BİRİNCİ BASIM : EYLÜL 2007
GİRİŞ
Serap Güre
4 Şubat 2007’de İstanbul Bilgi Üniversitesi’nde düzenlediğimiz Türkiye’de Kadın Emeği ve İstihdamı Toplantısı’nda yapılan sunumları, konu ile ilgili derlenmiş bilgileri ve toplantının genel değerlendirmesini içeren bu kitabın kadınların tarihi belgelerinden biri olarak yayınlanmasına özen gösterdik. Bu kollektif çalışmayı siz okurlarla paylaşmaktan onur duyuyorum.
Kadın emeği ve istihdamı, kadına karşı ayrımcılığın en yaygın olduğu alanlardan biri olmasına karşın yakın zamana kadar Türkiye’nin gündeminde yer alan konular arasına giremedi. Avrupa Birliği ile müzakerelere başlamamızla beraber “Sosyal Politikalar” adı altında yer alan “kadın-erkek eşitliği” ve ayrı bir başlık olarak tanımlanan “istihdam” konuları çerçevesinde kadın emeği ve istihdamı Türkiye’de çeşitli çevrelerde sık sık tartışılmaya başlandı. Bu süreçte, kadın istihdamı üzerine yapılan toplantıların ve yayınların sayısında da bir artış oldu. Ancak, bu toplantı ve yayınlarda kadınların istihdamını artırmaya yönelik olarak dile getirilen politika önerileri son derece yetersiz kaldı. Oysa, bu alanda yıllarca çalışmış kadın aktivistler, akademisyenler ve kadın örgütleri bulunmaktadır. Ülkemizde bu alanda ciddi bir bilgi ve deneyim birikimi mevcuttur. Bu alanda çalışan, kadın bakış açısına sahip bir grup kadın olarak bizler bu bilgi ve deneyimlerin görünür kılınmasını, kadın emeği ve istihdamı konusunda taleplerimizi sistemli bir biçimde seslendirmemiz gerektiğini düşündük.
10-11 Şubat 2006 tarihinde gerçekleşen TİSK Kadın İstihdamı Zirvesi’nde konunun gerçek sahipleri olarak bizleri pek de tatmin etmeyen tartışmalara bir karşı duruş olarak Aysun Sayın, İpek İlkkaracan, Serap Güre ve Şemsa Özar biraraya gelerek Mart 2006 tarihinde “Kadın Örgütleri Ortak Basın Açıklaması” başlığı altında bir basın açıklaması kaleme aldık ve kadın örgütlerinin imzasına sunduk. Kadın örgütlerinden gelen destek ile bu metni basın ile paylaştık.
Bu basın açıklamasının ardından 2 Nisan 2006 tarihinde kadın emeği ve istihdamı alanında çalışan bir grup kadın aktivist ve akademisyenle örgütlenme ve politika önceliklerini tartıştığımız bir toplantı yaptık. Kadın Emeği ve İstihdamı Girişimi (KEİG) bu toplantıda kuruldu. Girişimimizin adını koymak için uzun uzun tartıştık; ev içinde veya kamusal alanda kadınların emeklerini görünür kılmak istedik. Adında hem istihdam hem emek olsun dedik. Bu kitaba konu olan toplantıyı yapabilme hayalini de o tarihte kurduk. Yaklaşık bir yıl sonra da bu hayalimiz gerçekleşti. 24 Şubat’ta gerçekleştirdiğimiz toplantının amacını, “buradan ortak bir doğru ile çıkmak değil, birbirimizi duymak, kadın emeğini görünür ve değerli kılmaya ve kadın istihdamını artırmaya yönelik çözüm önerilerimizi konuşmak, alandaki deneyimlerimizden yola çıkarak oluşturduğumuz politikaları paylaşmak ve elbette ki Türkiye’de bir kadın politikası yaratma sürecinde kamu, özel ve sivil taraflar arasındaki diyaloğu örgütlemek”, olarak sizlerle paylaşalım. Bence, toplantıdaki 195 katılımcı eleştirileri, sorgulamaları ve bilgi paylaşımları ile bu amacın gerçekleşmesinde büyük bir adım atmamızı sağladı. Toplantı bildirileri ile üç alanda yapmamız gerekenler netleşmeye başladı. Özetle, ilk olarak gelecekte sayıları giderek artan kadın emeği ve istihdamına yönelik araştırmaları takip etmek, kadın bakış açısından ele alınanları değerlendirerek bulgularını yaygınlaştırmak, gereksinim duyulan alanlarda araştırmalar yapılmasını özendirmek, tekrarlardan kaçınmak ve güç birliği sağlamak için ortak çalışmalar düzenlemek gerekecek. Bazı iyileştirmelere karşın, hala yasalar kadınların aleyhine birçok madde içeriyor. Uluslararası sözleşmeler ve kadın erkek eşitliği standartlarına uygun yeni yasa tasarıları hazırlayıp Meclisin gündemine sokmamız ve kabul edilmesi için kampanyalar düzenlememiz gerektiğinde anlaştık. Son olarak, kadın istihdamını artırmaya yönelik uygulamaların daha etkin olabilmeleri için kadın örgütlerinin kendi öznel durumlarına göre yapılandırılmasını, veri toplama, deneyim aktarımı ve nesnel tahlillerin kadın örgütlerinin kendi aralarında iletişim ve işbirliği ile yapmasını uygun gördük. 2006’daki ilk toplantımızda bir hayalimiz daha vardı. Bu da KEİG’in bundan sonraki yoluna kadın emeği ve istihdamı alanında çalışan kadın örgütleri ve inisiyatifleri ile hep birlikte devam etmesi için bir platform oluşturmaktı. Farklı alanlarda ve şehirlerde yaptığımız çalışmaları ortak bir politika üretme ve politikaları etkileme platformunda buluşturmak. Bir günlük toplantının son oturumunda bu hayalimizi sizlerle beraber şekillendirmeye çalıştık. Bütün bunların gerçekleşmesi için de örgütlü bir yapı kurulması önerisini destekleyen kadın örgüt ve grupları ile KEİG Platformu’nu fiilen toplantıdan birkaç ay sonra, Mayıs ayında kurduk. Platformla ilgili gelişmeleri ve alınan ilk kararları kitabın sonuna koymayı tercih ettim.
Burada son olarak, bu kitabın gerçekleşmesinde emeği geçenlere teşekkür etmek istiyorum. İlk teşekkürler sunumları yapan Gülay Toksöz, Kadriye Bakırcı ve Yıldız Ecevit’e. Onların özverili çalışmaları olmasaydı ne KEİG toplantısından ne de bu kitaptan söz etmek mümkün olurdu. Hemen sonra sunumların hazırlık sürecinde oluşturduğumuz çalışma gruplarındaki arkadaşlara teşekkür ediyorum. Onlar bu toplantının görünmez kahramanları oldular. Sunum yapanlara veri aktararak, görüş ve önerilerini paylaşarak örnek bir işbirliği sergilediler. Benzer biçimde çalışan başka bir ekip de toplantının düzenlenmesinde vardı. Çoğunluğunu genç kadınların oluşturduğu bu grup, gençlik coşkuları ve emeklerini bizlerle paylaşarak bütün sürecin sorunsuz tamamlanmasını sağladılar. Toplantı hazırlık aşamasında ve sonrasında hep yanımda olan Meltem Arıoğlu, toplantı günü çalışan Ceren Şahin, Esen Ezgi, Ezgi Kaya, Nihal Şirin Pınarcıoğlu, Özlem Can, Sevil Acar,
Şebnem Keniş’e teşekkür ederim. Toplantı sırasında konuğumuza çeviri yapan Efsa Kuraner’e teşekkür ederim.
Özel bir teşekkür, KADAV’lı kadınlara. Emek ve istihdam konusuna ilgim ve bu konudaki çalışmalarım onlarla birlikte başladı.
Konferans düzenini sağlayan ve tartışmaları yönlendiren oturum başkanlarımız, Aysun Sayın, Ferhunde Özbay,
İpek İlkkaracan ve Şemsa Özar’a teşekkür ederim. Sunumları ve toplantı tartışmalarını tarihsel bir perspektif ile değerlendiren bu sayede konuyu bir bütün olarak algılamamıza yardımcı olan Ferhunde Özbay’a ayrıca teşekkür ederim. Kitabın sonundaki Ek’lerde yararlı bilgileri derleyip okuyuculara sunduk.
Bu derlemeleri yapan arkadaşlarıma da teşekkür ediyorum. Bunlar içinde muhakkak ki en kapsamlı ve önemlisi Yıldız Ecevit ve Aslı Çoban’ın hazırladığı “Türkiye’de Kadın Emeği ve İstihdamı Üzerine Yapılmış Araştırmalar Bibliyografyası”dır. Titiz ve emek yoğun çalışmaları için kendilerine teşekkür ederim. Toplantının hayal ettiğimiz gibi gerçekleşmesi ve kitabın yayınlanabilmesi için desteklerini baştan sona sürdüren bütün KEİG kurucularına teşekkür ederim. Toplantı projesine mali destek veren Chrest Vakfı, Heinrich Böll Stiftung Derneği, ILO Türkiye Temsilciliği, İstanbul Bilgi Üniversitesi, Kadın Fonu’na, raporunun hazırlanıp yayınlanmasına mali destek veren Friedrich Ebert Stiftung Derneği’ne teşekkür ederim. En büyük teşekkürlerim toplantıya katılıp, deneyim ve düşüncelerini heyecanla paylaşan tüm kadınlara. Onlar çeşitli kadın örgütlerinden, kamu ve yerel kurumlardan, üniversitelerden, işçi ve işveren sendikalarından, meslek odalarından, birliklerden, uluslararası kurumlardan katılarak ortak sorun ve amaçlarımızı en içten kaygı ve umutlarla tartıştılar. Herbirine ayrı ayrı teşekkür ederim.
*Bu rapordan kaynak göstermek kaydıyla yararlanılabilinir.
