Kadın Emeği ve İstihdamı Girişimi (KEİG) Platformu, ev işçileri ile ilgili hazırladığı bilgi notunda, ev işçiliğinin tanımından mevcut yasalara, ev hizmetlerindeki sorunlardan ev işçilerinin taleplerine uzanan bir çerçevede, var olan durumu ortaya koymak amacıyla bir bilgi notu hazırladı.
(Bilgi notuna ulaşmak için tıklayın)
Derlenen bilgi notuna göre, kayıtdışılık ev işçilerinin önündeki en önemli engellerden biri olarak duruyor. Ev hizmetlerinde çalışan ev işçileri İş Kanunu kapsamı dışında bırakılarak işçi sayılmıyor. Ancak, 2003 yılında yürürlüğe giren yasa ile “kısmi süreli” çalışmanın yasal olarak düzenlendiği, böylece ev işçilerinin sigortalanmasının önünün açıldığı ifade ediliyor.
Bu konuda değinilen bir diğer nokta ise şöyle:” Yapılan yasal değişiklikler çerçevesinde denetimler başlamış olmakla birlikte, ne ev işçilerinin kendileri ne de işverenleri sigorta yaptırma gereğinin ve yapılmaması durumundaki yaptırımların farkında değildir.”
Düzenleme kapsamında, bireysel işveren, ticari kazanç elde eden normal bir işveren gibi değerlendiriliyor ve “bildirim yükümlülükleri, her ay aylık prim ve hizmet belgesi verilmesi, işyeri kayıtlarının tutulması, primlerin ödenmesi” gibi yasal yükümlülükleri bulunuyor. Bilgi notunda, bu işlemlerin uzmanlık gerektirecek kadar zor ve mali yükümlülüğünün de ağır olduğu belirtilirken, “Bütün ev işvereninin bu bilgileri kolayca edinerek kullanması zordur ve klasik bir iş yeri olmayan evler için bu işlemler basit bir yolla gerçekleştirilebilmelidir,” deniliyor.
‘Ev işçileri kayıtdışı çalışıyorsa sorumlusu devlet’
Ev işçilerinin bugüne değin kayıtdışı çalışmak durumunda kalmasının birinci dereceden sorumlusunun gerekli düzenlemeleri yapmayan hükümetler olduğu belirtilirken, hem bugün için hem de geçmişe yönelik sigorta cezalarının sadece ev işverenine kesilmesinin ise adil olmadığı ifade ediliyor.
Ev işçilerinin karşılaştığı/ maruz bırakıldığı sorunlar arasında, iş kazalarının çözümsüz kalması, meslek hastalıklarının önlenememesi, geçici işler sebebiyle gelirlerine dair belirsizlik olması ve ev işlerinin herhangi bir mesleki standardı bulunmaması sayılıyor.
Bilgi notunda ayrıca, göçmen ev işçilerinin son yıllarda artan sayıları ve göçmenlik statüsü sebebiyle, koşullarının ve sorunlarının daha ağır olduğundan bahsediliyor. Bu sorunlar arasında, izinsiz ikamet ve ve çalışmanın göçmen ev işçilerini tümüyle ajanslara ve çalıştıkları eve bağımlı kılması, günde 8 saatlik çalışma süresinin fazlasıyla aşılması, beslenme ve barınma koşullarının yetersizliği, psikolojik ve cinsel tacize uğrama risklerinin artması bulunuyor.
‘ILO 189 imzalansın! Ev hizmetleri İş Kanunu kapsamına alınsın!’
Öne çıkan talepler ise şöyle belirtiliyor:
-ILO’nun 189 No’lu “Ev İşçileri İçin İnsana Yakışır İş” sözleşmesi onaylanmalı,
-Ev işçileriyle ilgili yapılacak olan yasal düzenlemeler göçmen kadınları da kapsamalı,
Çalışma koşullarını düzenlemeye yönelik:
-Ev hizmetleri İş Kanunu kapsamına alınmalı,
-Var olan yasal düzenlemelerdeki ayrımcılık ortadan kaldırılmalı, ev işçilerinin özgül koşulları için gerekli olan yasal düzenlemeler hazırlanmalı,
– Mesleğin net bir tanımı yapılmalı ve hizmetler sınıflandırılmalı,
– Özel istihdam büroları ve temizlik şirketleri sıkı bir şekilde denetlenmeli,
-Ev işçileri için mesleki kalifikasyon veren kurslar İŞKUR, yerel yönetimler ve ev işçilerinin mesleki örgütleri ile kadın örgütleri tarafından ücretsiz olarak sunulabilmeli,
İş sağlığı ve güvenliğinin sağlanmasına yönelik:
– Ev işçileri için çalıştıkları işyeri olan evin özel koşullarını göz önüne alan bir iş sağlığı ve güvenliği yasası çıkartılmalı,
-Ev işyerlerinin denetlenmesi için özel düzenlemeler yapılmalı,
-Ev hizmetleri alanındaki çalışan işçi sayısı, iş kazaları, meslek hastalıkları vb. çalışma durumunun tespiti için TÜİK tarafından istatistiksel veriler elde edilmeli,
Sosyal güvencenin düzenlenmesine yönelik:
– Ev işçilerinin sigortalanmasını teşvik etmek için prim ve yaş şartları bakımından esnek ve kolaylaştırıcı düzenlemeler getirilmeli,
– Sistem oturuncaya kadar en az 5 yıl boyunca ev işçilerinin sigorta prim hisselerinin tamamı devlet tarafından genel bütçeden karşılanmalı,
– Ev işçilerinin sendikal örgütlenmeleri önündeki tüm engeller kaldırılmalı,
-Kadın-erkek eşitliğini sağlayacak ve ev işlerinin cinsiyetçi yapısını değiştirmeyi olanaklı kılacak politikalar hayata geçirilmelidir.
Ev işçileriyle ilgili derlenen bilgi notuna buradan ulaşabilirsiniz.
