Kadınlar iş yerinde ayrımcılığa uğradığında ya işlerinden olmamak için yasal yolları tercih etmezler ya da yasal yola başvurmamaları için diğer çalışan ve/veya iş veren tarafından tehdit edilirler. Ancak kadınların iş yerinde sistematik olarak uğradığı ayrımcılığa son vermek, haklarına sahip çıkmak ve yetersiz de olsa mağduriyetlerin giderilmesi için yasal yollara başvurması önemlidir. Unutmamak gerekir ki bu konuda başvurular yapılmadıkça yasal düzenlemelerin uygulanışı da atıllaşacaktır.
İş sözleşmenin içeriği, iş sözleşmenin feshi, düşük ücret ve gebelik nedeniyle cinsiyete bağlı ayrımcılıkla karşılaşıldığında ayrımclığın varlığını açıkça ortaya koyan (sözleşmenin kopyası, tanıklar vb.) belgelerle İş Mahkemelerine başvuru yapılabilir. İşçi tarafından yeterli kanıt sunulduktan sonra işveren, ayrımcılığın olmadığını ispatlamakla yükümlüdür (İş Kanunu Madde 5). Dört aylık ücret tutarında tazminat ve varsa bu süre zarfında yoksun bırakıldığı haklar talep edilebilir.
Ayrıca İş Kanunu madde 19 işverenin iş sözleşmesini neden sunmadan fes etmesini engeller. İşveren yazılı olarak sözleşmenin fes edildiğini bildirmekle ve nedenlerini açıklamakla yükümlüdür. Bir başka değişle işten çıkarılan kişi neden işten çıkarıldığını bilmek durumundadır. Ayrıca iş sözleşmesinin fes edilme nedeninin gerçek ve geçerli olması gerekmektedir. İş Kanunu madde 20’ye göre neden sunulmadan işten çıkarılan ya da iddia edilen nedenin geçerli olnadığını düşünen işçi, iş sözleşmesinin fesih bildirim tarihinden itibaren bir ay (30 gün) içinde İş Mahkemesi’ne başvurabilir. İşten çıkarma nedeninin geçerli olduğunu ıspatlama yükümlülüğü işverendedir. Ancak işçi İş Kanunu madde 5’de yer aldığı şekilde ayrımcılık temelinde işten çıkarıldığını iddia ediyorsa bu iddiasını ispatlamakla yükümlüdür. Yine İş Kanunu madde 18’de belirttildiği üzere cinsiyet hiç bir şekilde iş sözleşmesinin feshi için geçerli bir neden oluşturmaz.Madde 21’e göre işverenin neden göstermeksizin ya da geçersiz bir neden göstererek iş sözleşmesini fes ettiği mahkemelerce karara bağlandığında işçi 10 gün içerisinde işverene başvurmak zorundadır. Başvurmazsa işveren tarafından yapılan iş sözleşmesinin feshi geçerli bir fesih sayılır ve işveren hukuki olarak bundan sorumlu olur. Başvuru yapıldığı taktirde işveren bir ay içerisinde işçiye işini iade etmekle yükümlüdür, etmediği taktirde en az dört, en fazla sekiz aylık ücreti tutarında tazminat ödemek durumundadır.
İşveren ayrımcılık temelli olarak işçinin çalışma koşullarında değişiklik yapmaya gidebilir. Ancak, İş Kanunu madde 22 uyarınca işveren, iş sözleşmesiyle veya iş sözleşmesinin eki niteliğindeki personel yönetmeliği ve benzeri kaynaklar ya da işyeri uygulamasıyla oluşan çalışma koşullarında esaslı bir değişikliği durumu işçiye yazılı olarak bildirmeden yapamaz. Bu şekilde yapılmayan değişiklikler işçiyi etkilemez. İşçi 6 gün içinde yazılı şekilde bildirilen değişikliği onaylamazsa işveren değişikliğin geçerli bir nedene dayandığını iddia edip iş sözleşmesini fes edebilir. Eğer işverenin çalışma koşullarında yapmak istediği değişiklik ayrımcılık temelli ise yukarıda bahsi geçen İş Kanunu madde 20 ve madde 5’e göre İş Mahkemesi’ne gidebilir.
